Bóle kręgosłupa są jednymi z najczęstszych powodów, dla których pacjenci zgłaszają się do gabinetów fizjoterapeutów, osteopatów czy masażystów. W ramach tego artykułu nie będę rozróżniać problemów dotyczących odcinka szyjnego, piersiowego ani lędźwiowo-krzyżowego, co mam nadzieję, stanie się jasne po przeczytaniu tekstu.
Czasami, na podstawie badania rezonansem magnetycznym (MRI), pacjent przychodzi z postawioną diagnozą – dyskopatia. Niestety, mowa ciała oraz sposób wypowiedzi pacjenta sugerują, że pogodził się ze swoim losem, martwiąc się, że już zawsze będzie zmagał się z dolegliwościami kręgosłupa.
Rodzaje dyskopatii
Pomijając skomplikowane szczegóły, stan dyskopatyczny krążka międzykręgowego (dysku) dzieli się na trzy stopnie:
- Protruzja – zmiany początkowe, nieznaczne zmiany zwyrodnieniowe dysku międzykręgowego, jądro miażdżyste pozostaje w swoim pierwotnym położeniu,
- Ekstruzja – stan pośredni, jednak jądro miażdżyste może wydostawać się poza pierścień włóknisty, objawy bólowe mogą promieniować np. do kończyny dolnej,
- Sekwestracja – zaawansowane zmiany dysku międzykręgowego, zawartość dysku – jądro miażdżyste wydostaje się poza światło pierścienia włóknistego, możliwe silne dolegliwości bólowe,
Z praktycznego punktu widzenia, istotniejsze od badań obrazowych są wywiad oraz badanie funkcjonalne kręgosłupa. Badania obrazowe częściej służą jedynie upewnieniu się co do braku przeciwwskazań do terapii oraz wykluczeniu poważnych patologii kręgosłupa lub jego uszkodzeń.
Jak to jest z rezonansem magnetycznym?
Czy zatem możliwe jest, że rezonans magnetyczny błędnie pokazuje struktury kręgosłupa, mimo że pacjent skarży się na dolegliwości bólowe?
Nic z tych rzeczy. W mojej praktyce wielokrotnie obserwuję, że objawy pacjenta i wyniki badań obrazowych mogą się znacznie różnić. W rzeczywistości dolegliwości występujące w obrębie kręgosłupa lub jego okolic mogą pochodzić z innych struktur, które na nie rzutują.
Na ból kręgosłupa wpływa wiele czynników – od zablokowania stawów, przez lokalne napięcia mięśniowo – powięziowe, po rzutowanie dolegliwości z narządów wewnętrznych.
Należy również pamiętać, że różne osoby mogą generować różne wzorce napięciowe, które mają charakter wstępujący lub zstępujący.
Co to oznacza?
W przypadku wzorca zstępującego ból, na przykład w rejonie przejścia lędźwiowo-krzyżowego, może być wynikiem nadmiernego napięcia mięśni w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych. W takim przypadku napięcie tkanek wyżej może powodować dolegliwości w dolnych częściach ciała.
Wzorzec wstępujący to odwrotna sytuacja. Na przykład nie wyleczony uraz kolana z przeszłości może wpływać na pojawiające się dolegliwości w odcinku szyjnym kręgosłupa.
Choć takie przypadki zdarzają się rzadziej, warto je przywołać, aby uzmysłowić sobie, jak wiele czynników może wpływać na stan naszego kręgosłupa.
Z tego powodu warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań:
- Czy ból kręgosłupa nasila się rano, czy wieczorem?
- Co sprawia, że ból kręgosłupa się zmniejsza?
- Czy ból występuje podczas ruchu i aktywności sportowej, a także nasila się w ich trakcie?
- Czy ból pojawia się w nocy i wybudza mnie ze snu?
Odpowiedzi na powyższe pytania stanowią dla terapeuty kluczowy punkt odniesienia w ocenie rzeczywistego stanu pacjenta oraz w potwierdzeniu, czy rzeczywiście mamy do czynienia z aktywnym procesem zapalnym dysku międzykręgowego. Pozwalają również zweryfikować, czy objawy pacjenta odpowiadają wynikom badań obrazowych, czy też są one zupełnie odmienne.
Reasumując
Zaawansowanie zmian strukturalnych kręgosłupa nie zawsze jest związane z rzeczywistymi objawami danej osoby. Gdyby istniała bezpośrednia zależność, z wiekiem ból kręgosłupa nasilałby się stopniowo. W takim przypadku, w starszym wieku, każda osoba odczuwałaby dolegliwości kręgosłupa. Jednak w rzeczywistości tak nie jest.
Najważniejsze jest to, aby leczyć człowieka jako całość i uważnie wysłuchać jego potrzeb, a nie tylko skupiać się na wynikach badań obrazowych czy ich opisach.
Dlatego rekonwalescencja w pierwszej kolejności powinna mieć charakter zachowawczy: terapia manualna, masaż , ćwiczenia.